මහා වංශයේ කියවෙන ලෙස, විජයගේ පිරිවර යාත්‍රා කරන විට, විජය සහ සත් සියයක් මිනිසුන් ලංකාද්වීපයට ගොඩ බසින අතර, ස්ත්‍රී පිරිවර සිටි නැව ගසාගෙන ගොස් වෙනත් යම් දුපතකට සේන්දු විය. එය මහිලාදීප නම් විය. මේ වත්මන් මාල දිවයින බව ඇතැමකුගේ මතයයි. ඔවුන්ගේම ජන ප්‍රවාද අනුව එහි පළමු රජු සිංහල කුමාරයෙකි. ඒ කතාන්දරය සැකෙවින් මෙසේය.
පෙර කල ලංකාවේ දුර බැහැර වනාන්තරයක් ආශ්‍රිතව යුවලක් දිවි ගෙවුහ. බිරිය තෙමස් ගැබිණියක ව සිටියදී සැමියා මිය ගියේය. පසුව ලැබුණු දරුවාද හදා වඩා ගනිමින් සිටි මවද, දරුවා බිලිඳු අවධියේදීම මිය ගියේය. අසරණ වූ දරුවා දණගාමින් පැලෙන් ඉවතට ගියේය. ඔහුට මුණගැසුනේ කුළු ගව රංචුවකි. දෙනුන්ගෙන් කිරි බොමින් ඔහු කුළු ගව රංචුව ඇසුරේ වැඩුණි.
දිනක් මේ දරුවා මහා දැවැන්ත සර්පයෙක් ගල් ගුහාවකට ඇදී යනු දුටුවේය. ඔහුට එය හොඳින් සිහියේ රැඳීනි. මෙසේ කාලය ගතවනවිට රජ වාසල ගව පට්ටියට ගවයන් අල්ලා ගැනීම සඳහා ගව පට්ටිය භාර සේවකයන් පිරිසක් වන වැදුණහ. ඔවුන්ට මේ දරුවා දැක ගන්නට ලැබී, ඔවුහු රජුට ඒ ගැන දැනුම් දී, රජුගේ නියමය පරිදි පසු දිනෙක දරුවා අල්ලාගෙන රජුට ඉදිරිපත් කළහ. රජු දරුවා මාලිගයේ නවත්වාගෙන ඔහු පෝෂණය කර ඔහුට ඉගැන්වීය. වසරක් යනවිට ඔහුට කතා කළ හැකි විය.
ඔහුට රජ වාසල සියල්ලෝම "කොයිමලා" යනුවෙන් ඇමතුහ. එහි තේරුම "මලක් වන් දරුවා" යන්නයි. දිනක් රජු ඔහුගෙන් තම මව්පිය ඥාතීන් ගැන යමක් දන්නේදැයි විමසීය. "රජතුමනි, ඔබගේ රාජ පුරුෂයන් මා කැටුව ආවේ මාගේ ඥාතීන් සමග සිටින අතරය" යනුවෙන් ඔහු පිළිතුරු දුන්නේය. තමා වනයේදී දුටු විශේෂ යමක් ඇත්දැයි විමසු විට කොයිමලාට සිහි වුයේ තමා දුටු දැවැන්ත සර්පයාය. ඒ කතාව ඇසීමෙන් කුතුහලය ඇවිස්සුණු රජු කොයිමලාද සෙනගක් පිරිවරාගෙන ඒ ගුහාව වෙත ගියේය. ගුහාව තුළට යාමට කිසිවකු ඉදිරිපත් නොවූ නිසා, කොයිමලා එය භාර ගත්තේය. ඇතුළට ගිය ඔහුට සර්පයා හමු නොවීය. එහෙත් ගුහාව ඇතුළත මැණික්වලින් පිරී තිබුණි. රජුගේ පිරිවර මේ මැණික් තොගය දවස් ගණනක් තිස්සේ නගරයට ඇද්දෝය. ඒ මැණික්වලින් රජ වාසල ගබඩා පිරී ගියේය. රජු තම ඇමතියන් කැඳවා, මේ මැණික් තමන්ට අයිතිදැයි ඇසීය. ඒවා අයිති කොයිමලාට බව ඇමතිවරු පෙන්වා දුන්හ. මැණික් තොගයට ලොබ බැඳී රජු, එය තමන්ට අයත් කර ගත හැකි ක්‍රමයක් කල්පනා කළේය. ඒ අනුව, රජුගේ දූ කුමරිය කොයිමලාට සරණ පාවා දෙනු ලැබුවාය. එහෙත් ඔහුට ඉන් පසු සිය මනාලිය දකීමටවත් නොලැබුණි. දැන් තමන්ට මේ වස්තුවට හිමිකමක් ඇත්දැයි රජු ඇමතියන්ගෙන් පිළිවිසීය. මගුලේ තතු දත් ඇමතිවරු, මෙම මංගල්‍යයේ ස්වභාවය අනුව හිමිකමක් ඇති විය නොහැකි බව කීහ. වෙනත් විකල්පයක් නැති තැන රජු කොයිමලා ගෙන්වා තම අභිමතය පැවසීය. තමන්ටත්, තම මනාලියටත් නැව් තුනක් සාදා දී, ඊට අවශ්‍ය ආම්පන්න සහ සේවකයන්ද ලබා දී, ඒ නැව් තුනට වස්තුවෙන් කොටසක් පටවන ලෙස කොයිමලා ඉල්ලා සිටියේය. තමා රටින් පිට ව යන බවත්, ඉතිරි වස්තුව රජුට තබා ගන්නා ලෙසත් ඔහු රජුට කියා සිටියේය. රජු ඊට එකඟ විය.
මෙසේ නැව් නැග යාත්‍රා කළ කොයිමලාගේ පිරිසට කුඩා දුපත් දෙකක් දිස් විය. ඔවුහු එහි පදිංචිව නව රාජ්‍යය ඇරඹුහ. කොයිමලා පදිංචි වූ දුපත රස්ගෙතීමු ලෙස අදද හැඳින්වේ. එහි අර්ථය රජුගේ නුවර යන්නයි. කොයිමලාගේ රාජ්‍ය නාමය "ශ්‍රී මානාභරණ මහ රදුන්" බව ඔවුන්ගේ ජනප්‍රවාදවල කියැවේ.
මානාභරණ මහ රදුන් (මහ රජු) ක්රි ව 1117 සිට 1141 දක්වා රජ කළ පසු රජ වූ ඔහුගේ සහෝදරියකගේ පුත්‍රයා වූ භවනාධීත රජු මුස්ලිම් ආගම වැළඳ ගත්තේය. ඊට හේතුව වශයෙන් කියවෙන්නේ, රටට විපත් කල රන්නමාරි නම් මුහුදු රකුසකු පරාජය කිරීමට මුස්ලිම් භක්තිකයකු (අරාබි ජාතිකයකු ) සමත් වීමයි. ඇතැම් ජන කතා අනුව, රකුසාට ඇඳ තිබුනේද රජුමය. කෙසේ හෝ රජු අතිශය සාහසික ලෙස බෞද්ධ සංස්කෘතිය කණ පිට හැරවීමට ක්‍රියා කළේය. මේ සිදු වීම ක්‍රිව 1153 හි දී සිදු වූ බව කියැවේ. අවසානයට මුස්ලිම් ආගම වැළඳ ගත්තේ දකුණු කෙළවරේ පිහිටි අඩ්ඩු හෙවත් සීනු ඇටෝලය (දිවෙහි: අතොලු- දුපතට වඩා විශාල පරිපාලක ඒකකය) බව එහි වැසියෝ සිතති. ස්තුපවල නොසලකා හැරී නටබුන් කිහිපයක් අදටත් අප්‍රකටව තැන තැන ඇත. මාලේ කෞතුකාගාරයේ බෞද්ධ පුරා වස්තු කිහිපයක් තිබුණු අතර 2012 හි දී අන්තවාදී කණ්ඩායමක් ඒවා විනාශ කර දැමුහ. දැන් ඇත්තේ එම සිද්ධියෙන් පසු පිළිසකර කරගත් තුනක් පමණි. මාලේ (අග නගරය) සහ වෙනත් දුපත් අසල මුහුදෙහි බුදු පිළිම සහ පුරා වස්තු ඇති බව, විශ්වාස කරනු ලැබේ. ඒ ගැන අධ්‍යයනයක් සිදු වී නැත.
මාල දිවයිනේ භාෂාව (දිවෙහි බස) සිංහල බසින් දහවැනි සියවසේදී කැඩී ගිය දුහිතෘ බසක් ලෙස විල්හෙල්ම් ගයිගර් පඬිවරයා හඳුනා ගත්තේය. සමහරෙක් එය දොළොස් වැනි සියවසට ගනිති. එහි වචනවල ඇති සමානකම් සිත් ගන්නා සුළුය. එයින් කිහිපයක් පහත දැක්වේ. සම්පූර්ණ ලැයිස්තුවක් දක්වතොත්, එය දිවෙහි ශබ්දකෝෂයක් මෙන් වනු ඇත.
ඊයේ, ගෙරි (ගවයා), මී ගොනු (මී ගවයා), මස් (මාංශ), උතුරු, දෙකුණු (දකුණු), රාජ්ජේ (රාජ්‍යය, රට), අලතු (අලුත්), කුරුම්බා, පෙන් (පැන් ), අකුරු, නිකං, පාලං (පාලම), රා, සින්ගා (සිංහයා), මගු (මග), කුඹු (කුඹ ගස), මගේ, හඳු (සඳ), හෝනු (හූනා), දුවුන් (දුවනවා), අස් (අශ්වයා), මූදු (මුහුද), වික්කුන් (විකුණනවා), හෙලුවුන් (හොලවනවා), පාප (පාපය), කුරු (මිටි), මීහා (මිනිහා- පුද්ගලයා), ඒ , ඉඟිලි (ඇඟිල්ල), කුඩ (කුඩය), කිරුන් (කිරනවා), හුදු (සුදු), කලු, ලිවුන් (ලියනවා), එකෙ, තිනෙ (තුන ), හතරෙ, පහෙ, හයෙ, හතෙ, නුවයේ (නවය), දිහයෙ (දහය ), සාලිස් (හතලිහ), බුධ (බදාදා), බුරාහස්පති (බ්‍රහස්පතින්දා), හුකුරු (සිකුරාදා), හොනිහුරු (සෙනසුරාදා).
සිය නිල ඉතිහාසයේ සඳහන් නොවුවද, මාල දිවයින අතීතයේ ලංකාවේ රජුගේ ප්‍රත්‍යන්ත පාලන ප්‍රදේශයක් ලෙස පැවතුනු බව ඇතැම් මාල දිවයින් වැසියෙක් ජනශ්‍රුති අනුව සිතති. එය අපගේ මුලාශ්‍ර අනුවද සත්‍යයක් නොවේ. ඇතැම් විට අතීතයේ මාල දිවයින් පාලකයන්, සිංහල රජු බැහැ දකින්නට තෑගී බෝග රැගෙන පැමිණීම සිරිතක් වන්නට ඇත.
මේ රචකයාට හැඟෙන අයුරින් ඔවුන්ගේ ජනප්‍රවාදවලින් උකහා ගත හැකි කරුණු දෙකක් ඇත. එකක් නම්, තමන් ලංකාවේ ප්‍රත්‍යන්ත වැසියන් ලෙස මාල දිවයින් මුතුන් මිත්තන් සිතන්නට ඇත්තේ, මුස්ලිම් ආගමද වැළඳගෙන සියවස් ගණනක් ගියත්, සිය මහ ගෙදර ගැන ඔවුන්ගේ ගෞරවයක් ඇති නිසා බවයි. අනෙක, ඔවුන් අපේ රාජ්‍යය පරමාදර්ශීය රාජ්‍යයක් ලෙස සලකන්නට ඇති බවයි. සිරිත් නීතිය (පෙර සිරිත්) අනුව තමන්ට හිමි නැති වස්තුව කොයිමලාගෙන් ලබා ගැනීමට රජුටද බැරිය . "ඔය සිංහල රාජ්ජේ රජ්ජුරුවන්ටත් හිතු මතේ නටන්න බෑ" මාල දිවයින් මුත්තන් තම දරුවන්ට කියා දෙන්නට ඇත.
